to have a thing at home

dŏmus, ūs and i, 2d and 4th decl., f. [Sanscr. damas, house; Gr. root dem-ô, to build, whence domos, des-potês for demspotês; cf. Germ. Zimmer; Eng. timber, etc.], a house, home (for syn. cf. aedes, casa, domicilium, habitatio; mansio, sedes, tectum, tugurium; aedificium, moles). —Forms of the cases.

Nom.:

domus,

Plaut. Am. 1, 1, 206; id. Bacch. 3, 1, 6 al.; Ter. And. 5, 3, 20; id. Eun. 5, 9, 8 al.; Cic. Lael. 27, 103; id. Rep. 1, 43; 3, 9 et saep.—

Gen., in the comic poets only the ante-class. form domi:

haud quod tui me neque domi distaedeat,

Plaut. Am. 1, 3, 5:

commeminit domi,

id. Trin. 4, 3, 20; cf.:

domi focique fac vicissim ut memineris,

Ter. Eun. 4, 7, 45:

domi cupio (i.q. cupidus sum),

Plaut. Trin. 4, 1, 22; acc. to Don. Ter. l. l.: decora domi, Caecil. ap. Don. l. l.: conviva domi, Afran. ap. Non. 337, 23. But since Varro (except as infra, 2.):

domūs,

Varr. L. L. 5, § 162 Müll. (twice); Cat. 64, 246; Verg. G. 4, 209; id. A. 1, 356; 4, 318; 645; 6, 27; 53; 81; Hor. C. 4, 12, 6; id. S. 2, 5, 108; Ov. M. 2, 737; Stat. S. 5, 2, 77; Suet. Caes. 81 et saep. The uncontr. form domuis, Varr. ap. Non. 491, 22; and Nigidius, acc. to Gell. 4, 16, 1; the form domos, used by Augustus exclusively, acc. to Suet. Aug. 87 (or domuos, acc. to Ritschl; v. Neue Formenl. 1, 362; cf. SENATVOS from senatus in the S. C. de Bacan.).—

Dat.:

domo,

Cato R. R. 134, 2; 139; 141, 2; Hor. Ep. 1, 10, 13 (ex conj. Lachm.; also Lucr. 5, 1267);

much more freq. domui,

Caes. B. C. 3, 112, 8; Quint. 1, 10, 32; 7, 1, 53 Spald. and Zumpt N. cr.; Tac. H. 4, 68; Ov. M. 4, 66; id. Tr. 1, 2, 101; 3, 12, 50; id. Pont. 1, 2, 108; 3, 1, 75.—

Acc.:

domum,

Plaut. Aul. prol. 3; id. Bacch. 3, 3, 54; Ter. Eun. 2, 3, 90; Cic. Rep. 1, 39; 2, 5; 6, 19; 23; 26 et saep.—Apoc. form do = dô (for dôma): endo suam do, Enn. ap. Diom. p. 436 P.; and ap. Aus. Idyll. 12, 18 (Ann. v. 563 ed. Vahl.).—

Voc.: domus, Enn. ap. Cic. Off. 1, 39, 139; id. ap. Cic. de Or. 3, 26, 102; 3, 58, 217; Nov. ap. Non. 510; Verg. A. 2, 241.—

Abl., usually domo, Plaut. Aul. 1, 2, 27; id. Curc. 1, 3, 53 et saep.; Ter. Eun. 5, 5, 18; Cic. Rep. 2, 4; id. Off. 1, 39, 139 (four times) et saep.:

domu,

Plaut. Mil. 2, 1, 48; Cic. Phil. 2, 18, 45; id. Verr. 2, 5, 49, § 128; Inscr. Grut. 599, 8; cf. Quint. 1, 6, 5.—

Nom., only domus, Verg. G. 4, 481; Liv. 3, 32, 2; 42, 1, 10; Suet. Ner. 38.—

Gen.: domorum ( poet.), Lucr. 1, 354; 489 saep.; Verg. G. 4, 159; id. A. 2, 445;

usually domuum,

Plin. 36, 13, 19, § 88; 8, 57, 82, § 221; Tac. A. 3, 24; 6, 45; Juv. 3, 72; Sen. Ep. 122, 9; Dig. 33, 2, 32, § 2 et saep.—

Dat. and abl., only domibus, Varr. L. L. 5, § 160 Müll.; Caes. B. G. 6, 11, 2; id. B. C. 3, 42 fin.; Quint. 9, 4, 4; Tac. A. 3, 6; id. H. 1, 4; id. G. 46; Verg. G. 2, 443; Hor. C. 1, 22, 22; id. S. 2, 6, 71 et saep.—

Acc. usually domos, Plaut. Poen. 3, 6, 19; Lucr. 1, 18; 6, 241; Cic. Rep. 1, 13 (twice); Caes. B. G. 1, 30, 3; id. B. C. 3, 82, 4; Sall. C. 12, 3 and 4; Verg. G. 1, 182 et saep. The MSS. often vary between domos and domus; cf. Beier Cic. Off. 2, 18, 64; Drak. Liv. 3, 29, 5; Oud. Suet. Claud. 25; so Verg. A. 1, 140; id. G 4, 446 al. The form domus is certain, Att. ap. Gell. 14, 1, 34; Quadrig. ib. 17, 2, 5; so Cic. Verr. 2, 4, 4, § 7; Liv. 45, 1, 10.—

Adverbial forms.

Domi (also domui in good MSS. of Cic. Cat. 2, 6, 13; id. Tusc. 1, 22, 51; id. Mil. 7, 16; id. Att. 12, 25, 1; id. Off. 3, 26, 99; and Auct. Her. 4, 30, 41; 4, 54, 67;

v. Neue, Formenl. 1, 540),

at home, in the house, Plaut. Am. 2, 1, 12 et saep; Ter. And. 3, 2, 34 et saep.; Cic. Lael. 1, 2; id. Rep. 1, 13; id. Fin. 5, 15, 42 et saep.; Verg. E. 3, 33; Hor. S. 1, 1, 67; id. Ep. 1, 5, 3 et saep.; cf.

opp. foris,

Plaut. Capt. 1, 2, 33; id. Merc. 3, 4, 2 (twice); Cic. Phil. 2, 11, 26; Sall. C. 52, 21 et saep.:

meae domi,

Plaut. Aul. 3, 2, 18; id. Most. 1, 3, 34; id. Mil. 2, 2, 3; Ter. Hec. 2, 2, 15; and in the order domi meae, Cato ap. Charis. p. 101 P.; Plaut. Ep. 4, 1, 36; [p. 610] Cic. Fam. 10, 25 fin.:

tuae domi,

id. ib. 4, 7, 4:

suae domi,

Plaut. Pers. 4, 3, 43;

and in the order domi suae,

Plaut. Truc. 2, 6, 50; Cic. Mil. 7; id. Caecin. 4, 10; Quint. 1, 1, 22 al.:

nostrae domi,

Plaut. Men. 2, 3, 9; id. Poen. 4, 2, 16; Cic. Tusc. 5, 39;

and in the order domi nostrae,

Plaut. Most. 4, 1, 18; Cic. Verr. 2, 2, 2:

alienae domi,

id. Tusc. 1, 22, 51; id. Fam. 4, 7, 4; id. Dom. 40, 105:

domi Caesaris,

id. Att. 1, 12, 3; 2, 7, 3 Orell. N. cr.:

istius domi (educatus),

id. Quint. 5, 21; cf.:

domi illius (fuisti),

id. Div. in Caecil. 18, 58; id. Cluent. 60, 165:

cujus domi fueras,

id. Verr. 2, 5, 42: id. Phil. 2, 14, 35; 2, 19, 48; id. Fam. 9, 3 fin. —

Domum, home, homewards, to the house, Plaut. Am. 1, 1, 40 et saep.; Ter. And. 1, 5, 20 et saep.; Cic. Lael. 3, 12; id. Verr. 1, 9, 25; id. Ac. 1, 3 et saep.; Verg. E. 1, 36; 10, 77 et saep.:

domum meam,

Cic. Att. 1, 1, 3; id. Fam. 9, 19:

domum suam,

Plaut. Am. 2, 2, 31; Cic. Rep. 1, 14; 2, 9; id. Rosc. Am. 18 fin.; Caes. B. G. 2, 10, 4 al.:

domum regiam (comportant),

Sall. J. 76 fin.:

Pomponii domum (venisse),

Cic. Off. 3, 31, 112:

domum Roscii,

id. Rosc. Com. 9, 26:

cujusdam hominis nobilis domum,

id. Or. in Toga Cand. p. 521 ed. Orell.:

domum reditio,

Caes. B. G. 1, 5:

domum concursus,

id. B. C. 1, 53.—When more persons than one are spoken of, the plur. is freq. used:

domos,

Liv. 3, 5; 27, 51; 28, 2; Curt. 9, 8, 1 al.:

domos nostras,

Plaut. Poen. 3, 6, 19:

domos suas,

Sall. J. 66, 3; and: suas domos, Liv 2, 7; but the sing. also:

Suebi domum reverti coeperunt,

Caes. B. G. 1, 54.—Sometimes also with in and acc.:

rex in domum se recepit,

Liv. 44, 45:

in domos atque in tecta refugere,

id. 26, 10:

cur non introeo in nostram domum?

Plaut. Am. 1, 1, 253; id. Capt. 4, 4, 3:

venisse in M. Laecae domum,

Cic. Cat. 1, 4; cf. Caes. B. C. 2, 18, 2; and Suet. Vesp. 5.—

Domo.

From home, out of the house, Plaut. Am. 1, 3, 4; id. Stich. 1, 1, 29; id. Trin. 4, 3, 3; id. Mil. 4, 2, 7 et saep.; Ter. Eun. 4, 3, 19; id. Phorm. 4, 1, 20; Cic. Rep. 1, 12; id. Fl. 6, 14; id. Or. 26, 89 et saep.—

For domi, at home, in the house (rare):

domo sibi quaerere remedium,

Cic. Clu. 9, 27:

haec ubi domo nascuntur,

Varr. R. R. 1, 8, 2:

domo se tenere,

Nep. Epam. 10, 3:

domo abditus,

Suet. Caes. 20 tabulae domo asservantur, App. Apol. p. 541.—With in:

in domo furtum factum ab eo, qui domi fuit,

Quint. 5, 10, 16:

rem quam e villa mea surripuit, in domo mea ponat,

Sen. Const. Sap. 7 med.:

in domo sua facere mysteria,

Nep. Alcib. 3 fin.:

quid illuc clamoris obsecro in nostra domo est?

Plaut. Cas. 3, 4, 29; id. Ps. 1, 1, 82; Sen. Cons. ad Marc. 26:

educatus in domo Pericli,

Nep. Alcib. 2; so,

in domo ejus,

id. Lys. 3, 5; Tac. A. 4, 21.—

In colloq. lang.: domi habere aliquid, to have a thing at home, i. e. to have it about one, to have in abundance, to be provided with it, to have or know it one's self:

domi habet animum falsiloquum... Domi dolos, domi delenifica facta, domi fallacias,

Plaut. Mil. 2, 2, 36 sq.:

domi habuit unde disceret,

Ter. Ad. 3, 3, 59 Ruhnk. In a like sense:

id quidem domi est,

Cic. Att. 10, 14, 2; cf. Plaut. Truc. 2, 5, 4: sed quid ego nunc haec ad te, cujus domi nascuntur? glauk eis Athênas, Cic. Fam. 9, 3 fin. —

Poet. transf., any sort of building or abode. So of the labyrinth, Verg. A. 6, 27;

of a sacred grotto,

id. ib. 6, 81;

of the abode of the gods,

id. ib. 10, 1; 101; Ov. M. 4, 736; 6, 269 al.;

of the winds,

Verg. G. 1, 371; Ov. M. 1, 279;

of animals,

Verg. G. 2, 209; id. A. 5, 214; Stat. Th. 1, 367;

of birds,

Verg. A. 8, 235;

of Danaë's prison,

Prop. 2, 20, 12 (3, 13, 12 M.);

of the tomb: marmorea,

Tib. 3, 2, 22;

the same, DOMVS AETERNA,

Inscr. Orell. 1174; 4525 sq.:

AETERNALIS,

ib. 4518 (cf. in Heb. for the grave, Eccl. 12, 5); and:

CERTA,

ib. 4850;

of the body, as the dwelling of the soul,

Ov. M. 15, 159; 458 et saep.

Meton.

In a wider sense, one's native place, country, home. M. Su. Siculus sum Syracusanus. M. So. Ea domus et patria est mihi, Plaut. Men. 5, 9, 10;

so (with patria),

id. Merc. 3, 4, 68; Verg. A. 7, 122; also with patria as an adjective, Plaut. Merc. 5, 1, 2; Ov. M. 11, 269; cf. also Plaut. Mil. 2, 5, 41; Verg. A. 5, 638; Ov. M. 13, 227 al.: domi aetatem agere, opp. patriă procul, Enn. ap. Cic. Fam. 7, 6; cf. Plaut. Ps. 4, 7, 75; id. Capt. 2, 1, 3; id. Poen. 5, 2, 6; Caes. B. G. 1, 18, 6; 1, 20, 2; Cic. Verr. 2, 1, 17; id. Q. Fr. 2, 14 fin.; Sall. C. 17, 4; id. J. 8, 1 et saep.:

legiones reveniunt domum,

Plaut. Am. 1, 1, 33; so id. ib. 52; Cic. Fam. 7, 5; Caes. B. C. 1, 34, 3; Liv. 23, 20 al.:

ut (Galli) domo emigrent,

Caes. B. G. 1, 31, 14:

qui genus? unde domo?

Verg. A. 8, 114; 10, 183.—Hence, the phrases belli domique, and domi militiaeque, in war and peace, v. bellum and militia;

and cf.: noster populus in pace et domi imperat... in bello sic paret, ut, etc.,

Cic. Rep. 1, 40.—

A household, family, race (cf. the Gr. oikos, and the Heb., v. Gesen. Lex. s. h. v. 7):

domus te nostra tota salutat,

Cic. Att. 4, 12; id. Fam. 13, 46; Liv. 3, 32; Quint. 7, 1, 53 (twice); Tac. A. 3, 55; id. Agr. 19; Suet. Aug. 25; Verg. A. 1, 284; 3, 97:

tota domus duo sunt,

Ov. M. 8, 636; id. F. 4, 544; Hor. C. 1, 6, 8; 3, 6, 26; Vulg. Matt. 10, 6 et saep.—Hence,

In philos lang., a philosophical school, sect, Cic. Ac. 1, 4; Sen. Ep. 29 fin.; id. Ben. 5, 15.

dūco, xi, ctum, 3 ( imp. duc;

but duce,

Plaut. Ep. 3, 3, 18; id. Most. 1, 4, 11; id. Poen. 5, 4, 59; id. Rud. 2, 3, 55; id. Trin. 2, 2, 103; id. Truc. 2, 5, 26.— Perf. sync.: duxti, Varr. ap. Non. 283, 32; Cat. 91, 9; Prop. 1, 3, 27), v. a. [cf. Goth. tiuh-an; O. H. Germ. zieh-an, to draw; Germ. -zog, in Herzog, commander, duke], to lead, conduct, draw, bring forward, in all senses; very freq. passing over into the signif. of the compounds abducere, deducere, adducere, producere, etc., and of the synonyms agere, trahere, movere, etc. (very freq.).

Lit.

In gen.:

quo sequar? quo ducis nunc me?

Plaut. Bacch. 3, 3, 2: duc hos intro, id. Am. 2, 2, 224; id. Aul. 2, 6, 13:

duc ac demonstra mihi,

id. Cist. 2, 3, 36:

suas secum mulierculas sunt in castra ducturi,

Cic. Cat. 2, 10 fin.; cf. Caes. B. G. 5, 5 fin. et saep.:

(difficile iter) vix qua singuli carri ducerentur,

id. ib. 1, 6, 1; cf.

plaustra,

Ov. Tr. 3, 10, 34: aquam ducere, Cato ap. Charis. p. 192 P.; so,

aquam per fundum ejus,

Cic. Q. Fr. 3, 1, 2, § 4:

spiritum naribus,

Varr. R. R. 2, 3, 5: so,

spiritum per siccas fauces,

Sen. Ben. 3, 8; cf.:

aërem spiritu,

Cic. N. D. 2, 6 fin.:

animam spiritu,

id. ib. 2, 54, 136; and in gen.: spiritum, for to live, id. Fam. 10, 1; cf.:

vitam et spiritum,

id. de Imp. Pomp. 12, 33:

tura naribus,

to inhale, Hor. C. 4, 1, 22:

sucos nectaris,

to drink in full draughts, to quaff, id. ib. 3, 3, 34; cf.

pocula,

id. ib. 1, 17, 22; and:

Liberum,

id. ib. 4, 12, 14.— Poet.:

jucunda oblivia vitae (referring to the waters of Lethe),

Hor. S. 2, 6, 62 (cf. Verg. A. 6, 714 sq.) et saep.:

mucronem,

to draw from the scabbard, Verg. A. 12, 378; cf.:

ferrum vaginā,

Ov. F. 4, 929:

ensem vagina,

Sil. 8, 342;

but: ensem duxerat faber,

had beaten out, forged, Tib. 1, 3, 48:

sortem,

Cic. Div. 2, 33; Verg. A. 6, 22;

hence, also transf. of that which is drawn by lot,

Cic. Div. 1, 18, 34; id. Rep. 1, 34; Suet. Caes. 12; Tac. A. 1, 54; 3, 28 al.:

pondus aratri,

to draw, Ov. M. 7, 119:

remos,

to row, id. ib. 1, 294; cf. id. ib. 4, 353:

numerosa brachia,

in dancing, id. Am. 2, 4, 29:

lanas,

to spin, id. ib. 4, 34; cf.

stamina,

id. ib. 4, 221:

ubera,

to milk, id. ib. 9, 358:

frena manu,

to guide, govern, id. ib. 15, 518: vela, to haul (= navigare), Prop. 1, 6, 2:

manus, of swimming,

id. 3, 20, 2:

ilia,

to draw the flanks together, become broken-winded, Hor. Ep. 1, 1, 9:

os,

to draw awry, to make wry faces, Cic. Or. 25 fin.; Quint. 9, 3, 101; cf.

vultum,

Ov. M. 2, 774; id. P. 4, 8, 13; Mart. 1, 41 et saep.:

non equus impiger Curru ducet Achaico Victorem,

to draw along, Hor. C. 4, 3, 5; cf. id. Ep. 1, 1, 93.— Absol.:

sibi quisque ducere, trahere, rapere,

to take to one's self, appropriate, Sall. J. 41, 5.—

Esp.

To lead, conduct, as a way or road:

via ducit (te), in urbem?

Verg. E. 9, 1; cf. Plin. Ep. 7, 5; Verg. A. 1, 401; Ov. F. 2, 679:

Brundisium Minuci melius via ducat an Appi,

Hor. Ep. 1, 18, 20:

via ad undas,

Ov. M. 3, 602:

via ad infernas sedes,

id. ib. 4, 433; cf.:

iter ad urbem,

id. ib. 437; Curt. 3, 28, 19; Sen. Prov. 6, 7; id. Vit. Beat. 1; Plin. 18, 11, 29, § 111; Quint. 5, 9, 14; Liv. 5, 40, 8 al.—

Se, in colloq. lang., to betake one's self, go:

jam me ad regem recta ducam,

Plaut. Am. 4, 3, 8; id. Aul. 4, 8, 8; id. Bacch. 4, 2, 11; Ter. Hec. 4, 1, 7: Balbus duxit se a Gadibus, Asin. ap. Cic. Fam. 10, 32, 1.—

A legal t. t., to take, lead away, drag, carry off a person before court, to prison, to punishment, etc.: POST. DEINDE. MANVS. INIECTIO. ESTO. IN. IVS. DVCITO, XII. Tab. ap. Gell. 20, 1, 45; so,

in jus,

Liv. 2, 27:

illos duci in carcerem jubent,

Cic. Verr. 2, 5, 30:

aliquem in carcerem,

Suet. Caes. 20:

in vincula,

id. ib. 79:

ad mortem,

Cic. Cat. 1, 1, 1; Nep. Phoc. 4, 3; and absol.:

ducite, ubi capiat, etc.,

Plaut. Capt. 3, 5, 65; Sen. de Ira, 1, 16, 14; Suet. Calig. 27; Plin. Ep. 10, 97, 3 al.: NI. IVDICATVM. FACIT. AVT. QVIS. ENDO. EM. IVRE. VINDICIT. SECVM. DVCITO. VINCITO, etc., XII. Tab. ap. Gell. 20, 1, 45:

decreta ejus modi: SI PETIT DUCAS. C. Fuficium duci jussit petitorem,

to be imprisoned, Cic. Verr. 2, 2, 12, § 31; so of a debtor (addictus) who is led off as a slave, Novat. ap. Cic. de Or. 2, 63, 255; Plaut. Bacch. 5, 2, 87; Cic. Fl. 20 fin.; Liv. 6, 14 sq.; cf. id. 2, 23 med.; cf.

prov.: stultitiast venatum ducere invitas canes,

Plaut. Stich. 1, 2, 83. —

Uxorem, to lead a wife home, i. e. to marry:

bona uxor si ea deducta est, etc.... Verum egon eam ducam domum, Quae, etc.?

Plaut. Mil. 3, 1, 91:

uxorem domum,

id. Aul. 2, 1, 40; Ter. Ph. 2, 1, 68:

filiam Orgetorigis in matrimonium,

Caes. B. G. 1, 9, 3; cf. Liv. 4, 4:

eum uxorem ducturum esse aliam,

Plaut. Cist. 1, 1, 105:

uxorem (or aliquam, filiam alicujus, etc.),

id. Aul. 2, 1, 48; id. Cas. prol. 69 et saep.; Ter. And. 1, 1, 128; 2, 1, 21 et saep.; Cic. Sest. 3; Caes. B. G. 1, 53, 4; id. B. C. 3, 110, 2; Verg. E. 8, 29; Vulg. Marc. 10, 11 et saep.— Absol.:

si tu negaris ducere,

Ter. And. 2, 3, 5; 2, 3, 9; id. Phorm. 2, 3, 76; Liv. 4, 4 al.: jugum ducere cum infidelibus, i. e. to be yoked in marriage, Vulg. 2 Cor. 6, 14.—Rarely for nubere: si ignorans statum Erotis ut liberum duxisti, isque postea servus est judicatus, etc., Imp. Antonin. ap. Cod. Just. 5, 18, 3.—In the comic poets, of taking home prostitutes, Plaut. Most. 1, 1, 35; 4, 2, 44; id. Men. 1, 2, 15; id. Stich. 5, 4, 48; id. Truc. 3, 2, 10 et saep.—

In milit. lang.

Said of a commander, to lead, to cause to move, to march his army in any direction:

locis apertis exercitum ducere,

Caes. B. G. 1, 41, 4; cf. id. B. C. 1, 64 fin.; 1, 68, 1:

exercitum ab Allobrogibus in Segusianos,

id. B. G. 1, 10 fin.:

exercitum in fines Suessionum,

id. ib. 2, 12, 1; cf. id. ib. 4, 38, 3;

5, 18, 1: exercitum (legiones, etc.) in Bellovacos,

id. ib. 2, 13, 1; 5, 24, 2 et saep.; cf. Tac. A. 2, 57:

cohortes ad eam partem munitionum, quae, etc.,

Caes. B. C. 3, 62, 2:

exercitum Uticam,

id. ib. 2, 26, 1:

reliquas copias contra Labienum,

id. B. G. 7, 61 fin. et saep.—In pass., of the soldiers, to march, move:

quam in partem aut quo consilio ducerentur,

Caes. B. G. 1, 40, 2.—And in act., absol., of the general himself, to march, move (a favorite expression of Liv.;

not in Caes. or Sall.): (Mettus) ducit, quam proxime ad hostem potest,

Liv. 1, 23; 1, 27; 9, 35; 22, 18 et saep.—Hence,

In gen., to lead, command an army or (more freq.) a division:

qua in legatione duxit exercitum,

Cic. Mur. 9, 20; so,

exercitum,

Nep. Eum. 13, 1; id. Epam. 7, 3:

qui superiore anno primum pilum duxerat,

Caes. B. G. 5, 35, 6; 6, 38, 1; id. B. C. 3, 91, 1:

ordinem,

id. ib. 1, 13, 4; 3, 104, 3; Suet. Vesp. 1:

partem exercitūs,

Sall. J. 55, 4 et saep.—Rarely, to lead a division in front, in advance:

consuetudine sua Caesar sex legiones expeditas ducebat: post eas... inde, etc.,

Caes. B. G. 2, 19, 2; hence also, to march in front, take the lead, said of the division that forms the van:

pars equitum et auxiliariae cohortes ducebant, mox prima legio, etc.,

Tac. A. 1, 51; cf. id. ib. 1, 64 fin. —

Transf. beyond the milit. sphere, to lead, to be leader, head, chief, first in any thing:

accedit etiam, quod familiam ducit,

Cic. Fam. 7, 5 fin. Manut.; so,

familiam,

id. Phil. 5, 11, 30; id. Fin. 4, 16, 45:

ordines,

id. Phil. 1, 8, 20:

classem (discipulorum),

Quint. 1, 2, 24 Spald.:

funus,

Hor. Epod. 8, 12:

toros,

Ov. F. 6, 668 et saep.—

To conduct as prisoners in a triumph:

per triumphum,

Cic. Verr. 2, 5, 26, § 67:

in triumpho,

Plin. 7, 43, 45, § 139, v. triumphus.—

With the accessory idea of creation, formation, to produce, form, construct, make, fashion, shape, dispose (cf.:

struo, pono, condo, fundo): parietem per vestibulum alicujus,

to erect, Cic. Mil. 27 fin.; cf.

muros,

Hor. C. 4, 6, 23:

vallum ex castris ad aquam,

Caes. B. C. 1, 73, 2:

fossam,

id. B. G. 7, 72, 1; 7, 73, 2:

arcum,

Ov. M. 3, 160:

lateres de terra,

Vitr. 2, 3:

vivos vultus de marmore (with excudere spirantia aera),

Verg. A. 6, 849; cf. id. ib. 7, 634; Hor. Ep. 2, 1, 240; Varr. ap. Non. 283, 32; Plin. 7, 37, 38, § 125; Quint. 10, 3, 18 Spald.; Juv. 7, 237; hence, poet. also:

epos,

Hor. S. 1, 10, 44:

carmen,

Ov. Tr. 1, 11, 18; 3, 14, 32:

versus,

id. ib. 5, 12, 63 et saep.:

liniam ex colore,

Plin. 35, 10, 36, § 81; Quint. 2, 6, 2; cf.

orbem,

id. 11, 3, 118:

alvum,

to bring forth by clysters, Cels. 2, 12; 4, 4 et saep.: alapam alicui, qs. to fetch one a box on the ear, Phaedr. 5, 3, 2; cf.

colaphum,

Quint. 6, 3, 83 Spald.:

pugnum,

Dig. 47, 10, 4 et saep.;

so esp. of processions, dances, etc.: funus,

Cic. Quint. 15 fin.; Ov. M. 14, 746; Verg. G. 4, 256; cf.

exsequias,

Plin. 8, 42, 64, § 154:

pompam,

Ov. H. 12, 152; id. F. 6, 405; id. M. 13, 699:

choros,

Tib. 2, 1, 56; Hor. C. 1, 4, 5; 4, 7, 6 et saep.; cf.

choreas,

Ov. M. 8, 582; 14, 520.—

To receive, admit, take any thing (not ante-Aug.):

cicatricem,

Ov. Tr. 3, 11, 66; Liv. 29, 32, 12:

rimam,

Ov. M. 4, 65:

situm,

to grow rusty, Quint. 1, 2, 18:

formam,

Ov. M. 1, 402:

colorem,

id. ib. 3, 485; cf.

pallorem,

to grow pale, id. ib. 8, 760:

nomina,

Hor. C. 3, 27, 76:

notam,

id. ib. 4, 2, 59 et saep.

Trop.

In gen., to lead, guide, draw, conduct:

progredimur quo ducit quemque voluntas,

Lucr. 2, 258; cf. Hor. Ep. 1, 3, 27; 1, 6, 57:

ad strepitum citharae cessatum ducere curam,

id. ib. 1, 2, 31:

Liber vota bonos ducit ad exitus,

id. C. 4, 8, 34; cf. Quint. 12, 1, 26:

per quaedam parva sane ducant (futurum oratorem),

id. 1, 10, 5; cf. id. 1, 1, 27; 1, 5, 58.—Prov.:

ducunt volentem fata, nolentem trahunt,

Sen. Ep. 107.—

In partic.

To draw, deduce, [p. 616] derive its origin or beginning from, any thing:

ab aliqua re totius vitae ducere exordium,

Cic. Fin. 5, 7, 18; cf.:

exordium a nostra persona,

Quint. 3, 8, 8; 4, 1, 7:

principium disputationis a principe investigandae veritatis,

Cic. N. D. 2, 21 fin.:

belli initium a fame,

id. Att. 9, 9, 2; cf. Quint. 1, 1, 21:

initia causasque omnium ex quatuor temporum mutationibus,

Cic. N. D. 2, 19, 49:

originem ab Isocrate,

Quint. 2, 15, 4; 1, 6, 38; Hor. C. 3, 17, 5 al.:

ingressionem non ex oratoriis disputationibus, sed, etc.,

Cic. Or. 3, 11:

honestum ab iis rebus,

id. Off. 1, 18, 60; id. Or. 39, 135:

nomen ex quo,

id. Ac. 11, 41; cf.:

nomen a Graeco,

Quint. 1, 6, 3; 3, 7, 1; Hor. S. 2, 1, 66 et saep.; cf.

also: utrumque (sc. amor et amicitia) ductum (al. dictum) est ab amando,

Cic. Lael. 27; id. Fin. 2, 24, 78.—

To lead a person, as regards his will or opinions, in any direction; to move, incite, induce, allure, in a good or bad sense (most freq. in the pass.):

ita me ad credendum tua ducit oratio,

Cic. Tusc. 2, 18:

nos ducit scholarum consuetudo,

Quint. 4, 2, 28; 5, 11, 19; cf. id. 9, 1, 21:

ducit te species,

Hor. S. 2, 2, 35 et saep.:

declamatores quosdam perversa ducit ambitio, ut, etc.,

Quint. 10, 7, 21.—In the pass.:

si quis statuarum honore aut gloria ducitur,

Cic. Verr. 2, 2, 58 fin.:

eloquentiae laude,

id. Or. 32, 115:

quaestu et lucro,

id. Tusc. 5, 3, 9:

hoc errore ut, etc.,

id. Off. 1, 41; cf.:

litteris eorum et urbanitate, ut, etc.,

id. Rosc. Am. 41, 120:

omnes trahimur et ducimur ad cognitionis et scientiae cupiditatem,

id. Off. 1, 6 et saep.—

In a bad sense, to cheat, deceive, Plaut. Most. 3, 2, 26; id. Capt. 4, 2, 7; Ter. And. 4, 1, 20; id. Ph. 3, 2, 15; Prop. 2, 17, 1 (3, 8, 1 M.); Ov. H. 19, 13; id. M. 3, 587 (with decipere).—

With regard to time, to draw out, extend, protract, prolong:

bellum,

Caes. B. G. 1, 38, 4; id. B. C. 2, 18, 6; 2, 37, 5 sq.; Cic. Fam. 7, 3, 2; Liv. 22, 25 et saep.; cf.:

bellum longius,

Caes. B. C. 1, 64, 2; 3, 42, 3:

bellum in hiemem,

id. ib. 1, 61, 3:

eam rem longius,

id. B. G. 7, 11, 4; cf.:

rem prope in noctem,

id. B. C. 3, 51, 7:

rem leniter,

Liv. 3, 41 et saep. Also transf., of time itself:

tempus,

Cic. Verr. 2, 1, 11; Nep. Them. 7:

diem ex die,

Caes. B. G. 1, 16, 4; and of persons who are put off, delayed:

ubi se diutius duci intellexit,

id. ib. 1, 16, 5.—Less freq. (mostly poet.),

In gen., of time, to pass, spend, enjoy:

aetatem in litteris,

Cic. Fin. 5, 19, 50; so,

aetatem,

Hor. Ep. 2, 2, 202:

vitam,

id. Epod. 17, 63; Sen. Ep. 45, 10; cf. Verg. A. 2, 641 (where, shortly before, vitam producere):

noctes,

Prop. 1, 11, 5; Plin. Ep. 6, 31, 13:

somnos,

Verg. A. 4, 560.—

In mercant. lang., to calculate, compute, reckon: age nunc summam sumptus duc, Lucil. ap. Non. 283, 30:

minimum ut sequamur, quoniam XC. medimnūm milia duximus, accedant eo, etc.,

Cic. Verr. 2, 3, 49; id. Att. 6, 1, 5 and 16; 6, 2, 7; Varr. R. R. 3, 16, 11; Gell. 1, 20, 5.—

Transf. beyond the mercant. sphere.

Rationem alicujus, to consider, calculate, care for one's advantage or interest (a favorite expression of Cicero):

duxi meam rationem, quam tibi facile me probaturum arbitrabar,

Cic. Att. 8, 11 D, § 7; so,

suam quoque rationem,

to have respect to one's own advantage, id. Verr. 2, 1, 48; and:

non minorem aratorum quam populi rationem,

Suet. Aug. 42 fin.:

salutis meae rationem,

Cic. Fam. 7, 3:

rationem officii, non commodi,

id. Sest. 10, 23; cf. id. Rosc. Am. 44, 128:

unius cujusque temporis ducta ratio est,

id. Div. in Caecil. 4, 16:

rationem officii atque existimationis,

id. Quint. 16, 53.—

In gen., to reckon, consider, hold, account, esteem as any thing (cf. aestimo and existimo;

very freq. in prose and poetry): parvi id ducebat,

Cic. Fin. 2, 8, 24:

pro nihilo aliquid,

Plaut. Pers. 4, 4, 85; Cic. Verr. 2, 2, 16 fin.; id. Tusc. 5, 32, 90; cf. Auct. Her. 4, 20, 28:

ea pro falsis ducit,

Sall. C. 3, 2; cf.:

innocentiam pro malevolentia,

id. ib. 12, 1:

vos eritis judices, Laudin' an vitio duci id factum oportuit,

Ter. Ad. prol. 5; so,

aliquid honori,

Sall. J. 11, 3:

aliquid laudi, Nep. praef. § 4: aliquem despicatui,

Cic. Fl. 27, 65: nihil praeter virtutem in bonis ducere (for which, shortly after, in bonis habere = numerare), Cic. Fin. 3, 3;

aliquem in numero hostium,

id. Verr. 2, 5, 25 fin.; Caes. B. G. 6, 32, 1; cf. ib. 6, 23, 8; without in, ib. 6, 21, 2; cf.:

aliquem loco affinium,

Sall. J. 14, 1 Kritz. N. cr.: aliquid testimonii loco, Quint. 5, 9, 10:

tutelae nostrae duximus, cum Africo bello urgerentur,

Liv. 21, 41; cf.:

officii duxit exorare filiae patrem, etc.,

Suet. Tib. 11:

faceret, quod e republica fideque sua duceret,

id. ib. 25, 7 et saep.:

malum cum amici tuum ducis malum,

Plaut. Capt. 1, 2, 48; cf.:

Archytas iracundiam seditionem quandam animi vere ducebat,

Cic. Rep. 1, 38:

eorum, quos idoneos ducebat, consilium habet,

Sall. J. 62, 4:

nil rectum nisi quod placuit sibi ducunt,

Hor. Ep. 2, 1, 83.— With acc. and inf.:

sic equidem ducebam animo rebarque futurum,

Verg. A. 6, 690:

ut omnia tua in te posita esse ducas humanosque casus virtute inferiores putes,

Cic. Lael. 2, 7, 19 fin.; id. Rep. 1, 2; 1, 17; 1, 38; 3, 9 (three times); Sall. J. 93, 5; Liv. 22, 14, 6; 22, 59, 5; Caes. B. G. 1, 3, 2; 4, 30, 2; 6, 18 et saep.—Here too probably belongs the much disputed passage: ludos et inania honoris medio rationis atque abundantiae duxit (= ludos publicos cum aliis rebus quae ad inania honoris pertinent, duxit, i. e. existimavit habendos et ponendos in medio rationis atque abundantiae, ut inter rationem, quae plane spernit inania, et abundantiam, quae eadem ostentat, media via incederet), he thought right to manage them in a middle course between reason and profusion, Tac. Agr. 6 fin., v. Dübner and Orell. ad h. l.

ab-sum, āfui (better than abfui), āfŭtārus (aforem, afore), v. n., in its most general signif., to be away from, be absent.

In gen.

Absol. without designating the distance (opp. adsum):

num ab domo absum?

Plaut. Ep. 5, 2, 16:

me absente atque insciente,

id. Trin. 1, 2, 130:

domini ubi absunt,

are not at home, not present, Ter. Eun. 3, 5, 53: facile aerumnam ferre possum, si inde abest injuria, Caecil. ap. Non. 430, 18.—

With reference to the distance in space or time; which is expressed either by a definite number, or, in gen., by the advs. multum, paulum (not parum, v. below) longe, etc.:

edixit, ut ab urbe abesset milia pass. ducenta,

Cic. Sest. 12, 29:

castra, quae aberant bidui,

id. Att. 5, 16:

hic locus aequo fere spatio ab castris Ariovisti et Caesaris aberat,

Caes. B. G. 1, 43:

haud longe abesse oportet,

he ought not to be far hence, Plaut. Am. 1, 1, 166:

legiones magnum spatium aberant,

Caes. B. G. 2, 17:

menses tres abest,

Ter. Heaut. 1, 1, 66:

haud permultum a me aberit infortunium,

Ter. Heaut. 4, 2, 1; Cic. Fam. 2, 7.—With the simple abl. for ab:

paulumque cum ejus villa abessemus,

Cic. Ac. 1, 1 Görenz; but, ab ejus villa, B. and K.; cf.:

nuptā abesse tuā,

Ov. R. Am. 774.— With inter:

nec longis inter se passibus absunt,

Verg. A. 11, 907.—With prope, propius, proxime, to denote a short distance:

nunc nobis prope abest exitium,

is not far from, Plaut. Aul. 2, 3, 8;

so with est: prope est a te Deus, tecum est,

Sen. Ep. 41:

loca, quae a Brundisio propius absunt, quam tu, biduum,

Cic. Att. 8, 14:

quoniam abes propius,

since you are nearer, id. ib. 1, 1:

existat aliquid, quod... absit longissime a vero,

id. Ac. 2, 11, 36; so id. Deiot. 13; Caes. ap. Cic. Att. 9, 16 al.—Hence the phrase: tantum abest, ut—ut, so far from — that, etc. (Zumpt, §

779), the origin of which is evident from the following examples from Cic. (the first two of which have been unjustly assailed): id tantum abest ab officio, ut nihil magis officio possit esse contrarium, Off. 1, 14 (with which comp. the person. expression: equidem tantum absum ab ista sententia, ut non modo non arbitrer... sed, etc.,

id. de Or. 1, 60, 255):

tantum abest ab eo, ut malum mors sit, ut verear, ne, etc.,

id. Tusc. 1, 31, 76: ego vero istos tantum abest ut ornem, ut effici non possit, quin eos oderim, so far am I from — that, id. Phil. 11, 14; sometimes etiam or quoque is added to the second clause, Lentul. ap. Cic. Fam. 12, 15, 2; Suet. Tib. 50; more rarely contra, Liv. 6, 31, 4. Sometimes the second ut is left out:

tantum afuit, ut inflammares nostros animos: somnum isto loco vix tenebamus,

Cic. Brut. 80, 278; on the contrary, once in Cic. with a third ut: tantum abest ut nostra miremur, ut usque eo difficiles ac morosi simus, ut nobis non satisfaciat ipse Demosthenes, Or. 29, 104.

Hence,

To be away from any thing unpleasant, to be freed or free from:

a multis et magnis molestiis abes,

Cic. Fam. 4, 3:

a culpa,

id. Rosc. Am. 20: a reprehensione temeritatis, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 23.

To be removed from a thing by will, inclination, etc.; to be disinclined to (syn. abhorreo)' a consilio fugiendi, Cic. Att. 7, 24:

ab istis studiis,

id. Planc. 25:

ceteri a periculis aberant,

kept aloof from, avoided, Sall. C. 6, 3. toto aberant bello, Caes. B. G. 7, 63.

To be removed from a thing in regard to condition or quality, i. e. to be different from, to differ = abhorrere abest a tua virtute et fide, Brut. et Cass. ap. Cic. Fam. 11, 2: istae kolakeiai non longe absunt a scelere, id. Att. 13, 30:

haec non absunt a consuetudine somniorum,

id. Divin. 1, 21, [p. 13] 42.—Since improvement, as well as deterioration, may constitute the ground of difference, so absum may, according to its connection, designate the one or the other:

nullā re longius absumus a naturā ferarum,

in nothing are we more elevated above the nature of the brute, Cic. Off. 1, 16, 50;

so also the much-contested passage,

Cic. Planc. 7, 17: longissime Plancius a te afuit, i. e. valde, plurimis suffragiis, te vicit, was far from you in the number of votes, i. e. had the majority; v. Wunder ad Planc. proleg. p. 83 sq.; on the other hand, to be less, inferior: longe te a pulchris abesse sensisti, Cic. Fragm. ap. Non. 339, 23:

multum ab eis aberat L. Fufius,

id. Brut. 62, 222; so Hor. A. P. 370.

Not to be suitable, proper, or fit for a thing:

quae absunt ab forensi contentione,

Cic. Or. 11, 37:

ab principis personā,

Nep. Ep. 1, 2.

To be wanting, = desum, Pac. ap. Cic. Fin. 5, 11, 31 (Trag. Rel. p. 122 Rib.):

unum a praeturā tuā abest,

one thing is wanting to your praetorship, Plaut. Ep. 1, 1, 25: quaeris id quod habes;

quod abest non quaeris,

Ter. Heaut. 5, 4, 16; cf. Lucr. 3, 970 and 1095.—After Cicero, constr. in this signif. with dat.:

quid huic abesse poterit de maximarum rerum scientiā?

Cic. de Or. 1, 11, 48:

abest enim historia litteris nostris,

history is yet wanting to our literature, id. Leg. 2, 5.—So esp. in the poets:

donec virenti canities abest morosa,

Hor. C. 1, 9, 17; 3, 24, 64; Ov. M. 14, 371.—Hence the phrase non multum (neque multum), paulum, non (haud) procul, minimum, nihil abest, quin. not much, little, nothing is wanting that (Zumpt, Gr. § 540); but not parum, since parum in good classical authors does not correspond in meaning with non multum, but with non satis (v. parum):

neque multum abesse ab eo, quin, etc.,

Caes. B. G. 5, 2, 2; and absol.:

neque multum afuit quin,

id. B. C. 2, 35, 4:

paulumque afuit quin, ib. § 2: legatos nostros haud procul afuit quin violarent,

Liv. 5, 4 fin.:

minimum afuit quin periret,

was within a little of, Suet. Aug. 14:

nihil afore credunt quin,

Verg. A. 8, 147 al.

Abesse alicui or ab aliquo, to be wanting to any one, to be of no assistance or service to (opp. adsum):

ut mirari Torquatus desinat, me, qui Antonio afuerim, Sullam defendere,

Cic. Sull. 5: facile etiam absentibus nobis ( without our aid) veritas se ipsa defendet, id. Ac. 2, 11, 36:

longe iis fraternum nomen populi Romani afuturum,

Caes. B. G. 1, 36. So also Cic. Planc. 5, 13: et quo plus intererat, eo plus aberas a me, the more I needed your assistance, the more you neglected me, v. Wunder ad h. l.; cf. also Sall. C. 20 fin.

Cicero uses abesse to designate his banishment from Rome (which he would never acknowledge as such):

qui nullā lege abessem,

Cic. Sest. 34, 37; cf.: discessus. —Hence, absens, entis ( gen. plur. regul. absentium;

absentum,

Plaut. Stich. 1, 1, 5), P. a., absent (opp. praesens).

In gen.:

vos et praesentem me curā levatis et absenti magna solatia dedistis,

Cic. Brut. 3, 11; so id. Off. 3, 33, 121; id. Verr. 2, 2, 17:

quocirca (amici) et absentes adsunt et egentes abundant,

id. Lael. 7, 23:

ut loquerer tecum absens, cum coram id non licet,

id. Att. 7, 15:

me absente,

id. Dom. 3; id. Cael. 50:

illo absente,

id. Tull. 17; id. Verr. 2, 60:

absente accusatore,

id. ib. 2, 99 al.— Sup.:

mente absentissimus,

Aug. Conf. 4, 4.—Of things (not thus in Cic.):

Romae rus optas, absentem rusticus urbem tollis ad astra,

Hor. S. 2, 7, 28; so,

Rhodus,

id. Ep. 1, 11, 21:

rogus,

Mart. 9, 77, 8:

venti,

Stat. Th. 5, 87:

imagines rerum absentium,

Quint. 6, 2, 29:

versus,

Gell. 20, 10.—

In partic.

In conversat. lang.

Praesens absens, in one's presence or absence:

postulo ut mihi tua domus te praesente absente pateat,

Ter. Eun. 5, 8, 29.—

Absente nobis turbatumst, in our absence (so also:

praesente nobis, v. praesens),

Ter. Eun. 4, 3, 7; Afran. ap. Non. 76, 19 (Com. Rel. p. 165 Rib.).—

In polit. lang., not appearing in public canvassings as a competitor:

deligere (Scipio) iterum consul absens,

Cic. Rep. 6, 11; so Liv. 4, 42, 1; 10, 22, 9.—

= mortuus, deceased, Plaut. Cas. prol. 20; Vitr. 7, praef. § 8.—

Ellipt.: absens in Lucanis, absent in Lucania, i. e. absent and in Lucania, Nep. Hann. 5, 3; so id. Att. 8, 6.

ăpŭd ( apud down to the time of Caesar, Corp. Inscr. I. 30; I. 196; and after 45 B. C. both apud, Inscr. Orell. 206; 818, and aput, ib. 206; 15; 34; another form of apud was apor, Paul. ex Fest. p. 26 Mull. apud, Ritschl, Rib. in Trag. et Com. Rel., Mull. in Lucil., and Dietsch in Sall.; aput, Lachm., Fleck. in Plaut.; both apud and aput, Mull. in Cat. and Rib. in Verg.) [Corssen once regarded apud as connected with apisci, as juxta with jungo, Ausspr. I. p. 335, 1st ed., but afterwards, ib. 2d ed. I. p. 197, he adopted Pott's view, that it was comp. of Sanscr. api, = to, toward, near (Gr. epi), and ad, old form ar, which view the form apor favors, and thus its strict meaning would be on to, unto; v. infra, IV.]; prep. gov. acc., with, at, by, near (regularly with words denoting rest, and primarily of persons, while ad properly designates only direction, motion, extension, etc., and is chiefly used of places; the diff. between apud and penes is given in Paul. ex Fest. p. 22 Mull.: apud et penes in hoc differunt, quod alterum personam cum loco significat, alterum personam et dominium ac potestatem; v. penes, and cf. Nep. Them. 7, 2: ad ephoros Lacedaemoniorum accessit, penes quos summum imperium erat, atque apud eos (v. infra, I. B. 2. a.) contendit, etc.; and for the difference between ad and apud, cf. Lucil. 9, 58 sq. Mull.: apud se longe alid est, neque idem valet ad se: Intro nos vocat ad sese, tenet intus apud se; syn.: ad, prope, coram, inter, in with abl.; rare in early Lat.; very freq. in Plaut., less freq. in Ter., seven times in Verg., five times in Juv., three times in Catull., twice in Ov, and once in Hor. and Prop.; never in Tib. or Pers.; very freq. in Cic., the historians, and the Vulg.).

A.. In designating nearness in respect of persons, with, near: apud ipsum adstas, Att. ap. Non. p. 522, 25:

adsum apud te, genitor,

id. ib. p. 522, 32:

alteram (partem) apud me adponito,

Plaut. Trin. 4, 3, 60:

nunc hic apud te servio,

id. Capt. 2, 2, 62:

scriptorum non magnast copia apud me,

Cat. 68, 33 Mull.:

mane apud me,

Vulg. Gen. 29, 19:

Advocatum habemus apud Patrem,

ib. 1 Joan. 2, 1:

cum in lecto Crassus esset et apud eum Sulpicius sederet,

Cic. de Or. 2, 3, 12; so id. Pis. 26, and id. Rep. 3, 28.—

Esp.

a.. With a pron. or subst., apud me, te, se, aliquem, etc., with me, in my house, etc., in one's house, at the house of a person; Fr. chez moi, chez vous, chez soi, etc.:

Quis heri apud te? Naev., Com. Rel. p. 9 Rib.: dico eum esse apud me,

Plaut. Capt. 3, 2, 15; 4, 2, 73:

hic apud me hortum confodere jussi,

id. Aul. 2, 2, 66:

si commodumst, apud me, sis, volo,

Ter. Heaut. 1, 1, 110:

condixerant cenam apud me, Turp., Com. Rel. p. 108 Rib.: quid nunc virgo? Nempe apud test?

Plaut. Trin. 1, 2, 159:

Quid sibi volunt homines isti apud te?

Vulg. Num. 22, 9; ib. Matt. 26, 18:

cenabis bene apud me,

Cat. 13, 1:

apud me habitavit,

Cic. Clu. 33; id. Verr. 4, 111; 5, 77:

apud te cenavit,

id. Div. in Caecil. 58; id. Verr. 4, 49; id. Cael. 26; id. Deiot. 32:

in curia posita potius quam rure apud te, Titin., Com. Rel. p. 142 Rib.: mane apud me etiam hodie,

Vulg. Jud. 19, 9:

tenet intus apud se,

Lucil. 9, 59 Mull.:

Pompeius petiit, ut secum et apud se essem cotidie,

Cic. Att. 5, 6:

apud se fecit manere,

Vulg. Jud. 19, 7; ib. Luc. 11, 37:

de gladiis, quae apud ipsum erant deprehensa,

Cic. Cat. 3, 10:

Cum postridie apud eundem ventum exspectans manerem,

id. Phil. 1, 8:

mansit apud eum quattuor mensibus,

Vulg. Jud. 19, 2; ib. Act. 28, 14:

apud quem deversatus es,

Cic. Verr. 4, 37: apud nympham Calypsonem, Liv. And. ap. Prisc. p. 685 (cf. Hom. Od. 4, 557: Numphês en megaroisi Kalupsous):

habitasti apud Heium Messanae,

Cic. Verr. 4, 18; id. Cael. 51:

Fuisti apud Laecam illa nocte,

id. Cat. 1, 4, 9; id. de Or. 1, 22, 104; id. Att. 1, 8:

apud Ostorium Scapulam epulatur,

Tac. A. 14, 48:

apud Cornelium Primum juxta Velabrum delituit,

id. H. 3, 74; 1, 14:

Factum est, ut moraretur apud Simonem quendam,

Vulg. Act. 9, 43:

invenient hominem apud sororem tuam occultantem se,

Cic. Dom. 83:

qui apud te esset eductus,

id. Quinct. 69:

apud quem erat educatus,

id. Lael. 20, 75:

cum alter ejus filius apud matrem educaretur,

id. Clu. 27:

disciplina C. Cassii, apud quem educatus erat,

Tac. A. 15, 52:

se apud Q. Mucium jus civile didicisse,

id. Or. 30:

apud eosdem magistratus institutus,

Suet. Calig. 24:

servorum manus tamquam apud senem festinantes,

Tac. H. 1, 7:

in convivio apud regem,

id. A. 2, 57: Bene vale;

apud Orcum te videbo,

in the abode of Orcus, Plaut. As. 3, 3, 16:

sacrificasse apud deos, i. e. in templis deorum,

Tac. A. 11, 27:

frater apud Othonem militans,

in the army of Otho, id. H. 2, 26; so,

nec solum apud Caecinam (cognoscebatur id damnum composuisse),

id. ib. 2, 27:

quorum sint legati apud se,

in his camp, Caes. B. G. 4, 8; cf.:

Quos cum apud se in castris Ariovistus conspexisset,

id. ib. 1, 47:

dici hoc potest, Apud portitores eas (litteras) resignatas sibi,

at the custom-house, Plaut. Trin. 3, 3, 64; 3, 3, 80:

Quantillum argenti mihi apud trapezitam siet,

at the banker's, id. Capt. 1, 2, 90:

duo genera materiarum apud rhetoras tractantur, i. e. in scholis rhetorum, as he says just before,

Tac. Or. 35.—Apud me etc. is sometimes added to domi or in aedibus, or interchanges with domi: Me. Ubi namst, quaeso? Ch. Apud me domi, Ter. Heaut. 3, 1, 21:

a me insidias apud me domi positas esse dixerunt,

Cic. Sest. 41:

domi esse apud sese archipiratas dixit duos,

id. Verr. 5, 73; so Vulg. Gen. 27, 15:

quae (signa) cognovi apud istum in aedibus,

Cic. Verr. 1, 50:

esse illa signa domi suae, non esse apud Verrem,

id. ib. 4, 16:

nihil apud hanc lautum, pistor domi nullus,

id. Pis. 67; id. Clu. 165.—Hence,

Trop.: apud se esse, to be at home, i. e. to be in one's senses, be one's self, be sane (only in conversational lang.; most freq. in Ter.; cf. Gr. en heautôi einai, Ar. Vesp. 642; opp. vecors, amens esse, to be out of one's wits, beside one's self; so Gr. phrenôn exestanai, Eur. Or. 1021):

Sumne ego apud me?

Plaut. Mil. 4, 8, 36:

Non sum apud me,

Ter. Phorm. 1, 4, 26, and Afran., Com. Rel, p. 170 Rib.:

Prae iracundia, Menedeme, non sum apud me,

Ter. Heaut. 5, 1, 48:

Vix sum apud me: ita animus commotust metu, spe, gaudio,

id. And. 5, 4, 34:

Num tibi videtur esse apud sese?

id. Hec. 4, 4, 85 (quasi ob amorem meretricis insanus, Don.):

proin tu fac, apud te ut sies,

id. And. 2, 4, 5 (= ut praeparatus sis, Don.); Petr. 129.—

In respect of persons, in whose presence or before whom any thing is done or takes place, esp. of discussions or debates in which the persons have the right of decision (Web. Uebungsch. p. 33), before, in the presence of, = coram, ad.

Of civil or military affairs, before:

cum res agatur apud praetorem populi Romani et apud severissimos judices,

Cic. Arch. 3:

apud eosdem judices reus est factus,

id. Clu. 22, 59:

vis de his judicari apud me?

Vulg. Act. 25, 9:

accusavit fratres suos apud patrem,

ib. Gen. 37, 2; ib. 1 Macc. 7, 6; ib. Joan. 5, 45:

hoc, quod nunc apud pontifices agis,

Cic. Dom. 51; 117:

istud ne apud eum quidem dictatorem quisquam egit isto modo,

id. Lig. 12:

qui hanc causam aliquotiens apud te egit,

id. Quinct. 30; so id. Verr. 2, 100; 3, 114; id. Caecin. 69; id. Sest. 120:

(populus Romanus) mihi potestatem apud se agendi dedit,

id. Verr. 5, 173: Repulsior secunda collatione dixit Cato in ea, quae est contra Cornelium apud populum, Paul. ex Fest. p. 286 Mull.:

tutoresne defendent apud istius modi praetorem?

Cic. Verr. 1, 153; id. Clu. 126: apud te cum sim defensurus me, Vulg. Act. [p. 146] 26, 2:

omnia apud praetores gererentur,

Tac. Or. 38:

causam nescio quam apud judicem defendebat,

Cic. Clu. 74; so Tac. A. 3, 12; id. Or. 19:

apud te defendit alium in ea voluntate non fuisse, in qua te,

Cic. Lig. 6:

apud judicem causam dicere,

id. Quinct. 43; id. Verr. 1, 26; id. Sex. Rosc. 85:

apud aliquem dicere,

id. Lig. 6; id. Deiot. 4:

verba apud senatum fecit,

id. Verr. 2, 2, 20:

habita apud senatum oratione,

Tac. A. 12, 25; 6, 8:

haec apud patres disseruit,

id. ib. 2, 43; 4, 2;

4, 6: modeste apud vos socius populi Romani questus est,

Cic. Verr. 4, 18:

Quae est ergo apud Caesarem querella?

id. Lig. 25:

isne apud vos obtinebit causam, qui etc.,

id. Caecin. 38:

petita multa est apud eum praetorem,

id. Verr. 1, 155:

causam contra aliquem apud centumviros dicere,

id. de Or. 2, 23, 98; Tac. Or. 38:

numerus oratorum quot annis apud magistratus publice subscribitur,

Cic. Verr. 3, 120:

apud eorum quem qui manumitteretur,

Liv. 41, 9: apud proconsules aliquem manumittere, Marcian. ap. Dig. 1, 162.—

In extra judicial cases, before:

apud hunc confessus es et genus etc.,

Plaut. Capt. 2, 3, 52:

nullam causam dico, quin mihi Et parentum et libertatis apud te deliquio siet,

id. ib. 3, 4, 93:

apud erum qui (servos) vera loquitur,

id. Am. 2, 1, 43:

apud novercam querere,

id. Ps. 1, 3, 80:

ego apud parentem loquor,

Cic. Lig. 30:

plura fateri apud amicos,

Tac. A. 14, 62:

aliquid apud aliquem laudare,

Cic. Att. 2, 25; Tac. A. 13, 46; so Vulg. Gen. 12, 15:

aliquem apud aliquos vituperare,

Cic. Phil. 2, 11:

apud quem tu etiam nos criminari soles,

id. Vatin. 29.—

Of one's feelings, views, judgment, with, in the view or sight of, before.

With verbs:

apud Tenedios sanctissimus deus habetur,

Cic. Fl. 61; id. Verr. 1, 49:

quod apud illos amplissimum sacerdotium putatur,

id. ib. 2, 126;

1, 69: si tutoris auctoritas apud te ponderis nihil habebat,

id. ib. 2, 55; id. Planc. 4:

apud judicem grave et sanctum esse ducetur,

id. Q. Rosc. 6:

Quae omnia apud nos partim infamia... ponuntur, Nep. praef. 5: justificatur apud Deum,

Vulg. Gal. 3, 11:

haec apud illos barbatos ridicula videbantur,

Cic. Mur. 26; id. Dom. 101:

unus dies apud Dominum (est) sicut mille anni, et mille anni sicut dies unus,

Vulg. 2 Pet. 3, 8.—

With adjj.:

fuisti apud pontifices superior,

Cic. Dom. 4:

qui honos est apud Syracusanos amplissimus,

id. Verr. 4, 137; id. Font. 36:

quam clara (expugnatio) apud omnes,

id. Verr. 1, 50; 2, 50:

Satis clarus est apud timentem quisquis timetur,

Tac. H. 2, 76; id. Or. 7:

hoc est apud Graecos prope gloriosius quam Romae triumphasse,

Cic. Fl. 31; Tac. H. 5, 17:

quod aeque apud bonos miserum est,

id. ib. 1, 29:

quae justa sunt apud nos,

Vulg. 1 Macc. 11, 33; ib. Rom. 2, 13:

tunc eritis inculpabiles apud Dominum,

ib. Num. 32, 22:

si is pretio apud istum idoneus esset,

Cic. Verr. 2, 121.—

With substt.:

est tanta apud eos ejus fani religio atque antiquitas, ut etc.,

Cic. Verr. 1, 46:

tanta nominis Romani dignitas est apud omnes nationes, ut etc.,

id. ib. 5, 150:

qua (hic) apud omnes Siculos dignitate atque existimatione sit,

id. ib. 2, 111:

Dymnus modicae apud regem auctoritatis et gratiae,

Curt. 6, 72:

abominatio est uterque apud Deum,

Vulg. Prov. 17, 15.—Apud animum, apud animum meum, etc. sometimes stand for mihi, mecum, etc., or simply animo: Ea tute tibi subice et apud animum propone, before your mind, before you, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5:

ipsi primum statuerint apud animos, quid vellent,

Liv. 6, 39, 11:

Sic apud animum meum statuo,

Sall. de Ord. Rep. 2:

sic statuere apud animum meum possum,

Liv. 34, 2, 4.—So with pers. pron. in Vulg. after the Greek: haec apud se (pros heauton) oravit, within himself, to himself, Luc. 18, 11: Sciens apud semet ipsum (en heautôi), in himself, Joan. 6, 62: statui hoc ipsum apud me (emautôi), ne etc., with myself, 2 Cor. 2, 1; so, hoc cogitet apud se (eph heautou), ib. 10, 7.—

And simply before, in the presence of:

id apud vos proloquar,

Plaut. Capt. prol. 6:

nemo est meorum amicorum, apud quem expromere omnia mea occulta audeam,

Ter. Heaut. 3, 3, 14:

se jactant apud eos, quos inviti vident,

Cic. Fl. 61:

licet mihi, Marce fili, apud te gloriari, ad quem etc.,

id. Off. 1, 22, 78: de vobis glorior apud Macedones, Vulg. 2 Cor. 9, 2:

plus quam apud vos commemorari velitis,

Cic. Caecin. 77:

non apud indoctos loquor,

id. Pis. 68:

ostendit, quae quisque de eo apud se dixerit,

Caes. B. G. 1, 19:

quid apud magnum loquerentur Achillem,

Ov. M. 12, 163:

neque raro neque apud paucos talia jaciebat,

Tac. A. 4, 7:

loqui de se apud aliquem,

Cic. Att. 1, 3:

mentiri apud aliquem,

Plaut. Poen. 1, 1, 24:

apud aliquem profiteri,

Curt. 7, 7, 24:

Non est nobis haec oratio habenda apud imperitam multitudinem,

Cic. Mur. 61:

Caesar apud milites contionatur,

Caes. B. C. 1, 7:

gratias agere alicui apud aliquem,

Cic. Sest. 4; so Tac. A. 15, 22:

si quid (in me) auctoritatis est, apud eos utar, qui etc.,

Cic. Imp. Pomp. 2; so id. Lig. 16, and id. Red. in Sen. 24:

Quae fundebat apud Samson lacrimas,

Vulg. Jud. 14, 16.—

Of a person with whom, in whose case something is, exists, is done, with, in the case of, often = in with abl.:

quom apud te parum stet fides,

Plaut. Ps. 1, 5, 62:

Et bene apud memores veteris stat gratia facti,

Verg. A. 4, 539:

At fides mihi apud hunc est,

Ter. Heaut. 3, 3, 10: De. Quid est? Ch. Itan parvam mihi fidem esse apud te? id. Phorm. 5, 3, 27:

ut apud me praemium esse positum pietati scias,

id. Hec. 4, 2, 8:

alioqui mercedem non habebitis apud Patrem vestrum,

Vulg. Matt. 6, 1:

illa res quantam declarat ejusdem hominis apud hostes populi Romani auctoritatem,

Cic. Imp. Pomp. 46:

(eum) Aeduorum auctoritatem apud omnes Belgas amplificaturum,

Caes. B. G. 2, 14:

si M. Petrei non summa auctoritas apud milites exstitisset,

Cic. Sest. 12:

Pompei auctoritas apud omnes tanta est. quanta etc.,

id. Fl. 14; id. Phil. 13, 7:

ecquid auctoritatis apud vos socii populi Romani habere debeant,

id. Div. in Caecil. 17; so id. Verr. 2, 14; id. Mur 38:

(servi) apud eum sunt in honore et pretio,

id. Sex. Rosc. 77; id. Verr. 5, 157; id. Cat. 3, 2:

videmus quanta sit in invidia quantoque in odio apud quosdam virtus et industria,

id. Verr. 5, 181:

quo majore apud vos odio esse debet quam etc.,

id. ib. 1, 42:

domi splendor, apud exteras nationes nomen et gratia,

id. Clu. 154; id. Mur. 38:

Dumnorigem, magna apud plebem gratia,

Caes. B. G. 1, 18:

tanti ejus apud se gratiam esse ostendit, uti etc.,

id. ib. 1, 20:

certe apud te et hos, qui tibi adsunt, veritas valebit,

Cic. Quinct. 5; id. Div. in Caecil. 17; id. Lig. 30; id. Marcell. 14; id. Mil. 34:

utrum apud eos pudor atque officium aut timor valeret,

Caes. B. G. 1, 40:

apud quem ut multum gratia valeret,

Nep. Con. 2, 1:

video apud te causas valere plus quam preces,

Cic. Lig. 31; so id. Lael. 4, 13, and Tac. H. 3, 36:

quod apud vos plurimum debebit valere,

Cic. Div. in Caecil. 11; so Caes. B. G. 1, 17, and Tac. H. 4, 73:

qui tantum auctoritate apud suos cives potuit, ut etc.,

Cic. Verr. 2, 113:

speravit sese apud tales viros aliquid posse ad etc.,

id. Sex. Rosc. 141:

(eum) apud finitimas civitates largiter posse,

Caes. B. G. 1, 18:

quae (pecunia) apud me contra fidem meam nihil potuisset,

Cic. Verr. 1, 19:

quae (memoria) plus apud eum possit quam salus civitatis,

id. Phil. 5, 51; id. Verr. 3, 131:

qui apud eum plurimum poterat,

id. ib. 3, 130:

qui apud me et amicitia et beneficiis et dignitate plurimum possunt,

id. Sex. Rosc. 4; so Caes. B. G. 1, 9.—So very rarely with adjj.:

faciles sunt preces apud eos, qui etc.,

Cic. Har. Resp. 63:

nihil me turpius apud homines fuisset,

id. Att. 2, 19:

apud quos miserum auxilium tolerabile miserius malum fecit,

Cels. 3, 23.—

Of persons, of inhabitants of cities or countries, among whom one is, or something is, is done or happens, among = inter:

CONSOL. QVEI. FVIT. APVD. VOS., Epit. Scip. ap. Grotef. Gr. II. p. 296: homines apud nos noti, inter suos nobiles,

Cic. Fl. 52:

Ut vos hic, itidem ille apud vos meus servatur filius,

Plaut. Capt. 2, 2, 11; 2, 2, 62:

qui (colonus) perigrinatur apud vos,

Vulg. Exod. 12, 49:

qui regnabat apud vos,

ib. 1 Macc. 12, 7; ib. Matt. 13, 56; ib. Luc. 9, 41:

si iste apud eos quaestor non fuisset,

Cic. Div. in Caecil. 4; 65:

Apud eos fuisse regem Divitiacum,

Caes. B. G. 2, 4; 2, 2:

qui (praetores) apud illos a populo creantur,

Cic. Fl. 44:

apud quos consul fuerat,

id. Div. in Caecil. 66; id. Verr. 2, 5; 4, 108:

apud inferos illi antiqui supplicia impiis constituta esse voluerunt,

id. Cat. 4, 8; id. Tusc. 1, 5, 10; so Vulg. Eccli. 14, 17: Sunt apud infernos tot milia formosarum, Prop. 3, 2, 63:

fateri quae quis apud superos distulit in seram commissa piacula mortem,

Verg. A. 6, 568;

Vel. 2, 48, 2: studiis militaribus apud juventutem obsoletis,

Cic. Font. 42:

qui apud socios nominis Latini censi essent,

Liv. 41, 9:

qui apud gentes solus praestat, Naev., Com. Rel. p. 25 Rib.: quae sacra apud omnes gentes nationesque fiunt,

Cic. Verr. 4, 109:

id (simulacrum) apud Segestanos positum fuisse,

id. ib. 4, 80:

si apud Athenienses non deerant qui rem publicam defenderent,

id. Sest. 141, and Nep. Milt. 6, 2:

ille est magistratus apud Siculos, qui etc.,

Cic. Verr. 2, 131:

si tu apud Persas deprehensus etc.,

id. ib. 5, 166:

Apud Helvetios longe nobilissimus fuit Orgetorix,

Caes. B. G. 1, 2:

apud omnes Graecos hic mos est, ut etc.,

Cic. Verr. 2, 158, and id. Fragm. B. 7, 18 B. and K.:

quod apud Germanos ea consuetudo esset, ut etc.,

Caes. B. G. 1, 50:

aliis Germanorum populis usurpatum raro apud Chattos in consensum vertit,

Tac. G. 31:

Cui (mihi) neque apud Danaos usquam locus (est),

Verg. A. 2, 71:

apud Nahanarvalos antiquae religionis lucus ostenditur,

Tac. G. 43; 32; 38; 44; id. H. 4, 56; 4, 61; id. A. 2, 1; 2, 45: apud Graecos magis quam in ceteris nationibus exculta est medicina, Cels. praef. 3, 9.—So of an army, in, with, where in with abl. is commonly used:

qui apud exercitum cum Lucio Lucullo est,

in the army under L. Lucullus, Cic. Verr. 4, 49; so id. Arch. 11:

apud exercitum mihi fueris tot annos,

id. Mur. 45:

quod Hannibalem etiam nunc cum imperio apud exercitum haberent,

in the army with a command, Nep. Hann. 7, 3:

simul manere apud exercitus Titum utile videbatur,

Tac. H. 5, 10:

quod XII. pondo argenti habuisset apud exercitum,

with his troops, Plin. 33, 4, 50, § 143.—

In designating the author of a work or of an assertion, apud aliquem, in, by, in the writings of, any one (the work itself being designated by in with abl.; as, de qua in Catone majore satis multa diximus, Cic. Off. 1, 42, 151:

Socraiem illum, qui est in Phaedro Platonis,

id. de Or. 1, 7, 28:

quo in libro,

id. ib. 1, 11, 47):

ut scriptum apud eundem Caelium est,

Cic. Div. 1, 26, 55:

apud Xenophontem autem moriens Cyrus major haec dicit,

id. Sen. 22, 79:

quod apud Platonem est in philosophos dictum, quod etc.,

id. Off. 1, 9, 28:

apud Agathoclem scriptum in historia est,

id. Div. 1, 24, 50:

ut est apud poetam nescio quem,

id. Phil. 2, 65:

Quod enim est apud Ennium, etc.,

id. Off. 1, 8, 26:

de qua (ambitione) praeclare apud eundem est Platonem, simile etc.,

id. ib. 1, 25, 87:

Apud Varronem ita est, etc.,

Plin. 18, 35, 79, § 348:

ut video scriptum apud Graecos,

Cic. Scaur. 4:

invenio apud quosdam auctores,

Tac. H. 2, 37; so id. A. 1, 81; 3, 3:

reperio apud scriptores,

id. ib. 2, 88:

apud Solonem,

i. e. in his laws, Cic. Leg. 2, 26, 64:

cui bono est, si apud te Agamemnon diserte loquitur, i. e. in tragoediis tuis,

Tac. Or. 9. —Also of speakers:

apud quosdam acerbior in conviciis narrabatur,

Tac. Agr. 22.—

a.. Est aliquid apud aliquem = est alicui aliquid, apud aliquem being equivalent to dat. of possessor:

quae (scientia auguralis) mihi videtur apud majores fuisse dupliciter, ut etc.,

Cic. Leg. 2, 13, 33:

juris civilis magnum usum apud multos fuisse,

id. Brut. 41, 152:

cum apud eum summum esset imperium populi,

Nep. Phoc. 2, 4:

omnis gratia, potentia, honos, divitiae apud illos sunt,

Sall. C. 20, 8:

par gloria apud Hannibalem hostesque Poenos erat,

Liv. 22, 30, 8:

apud quos nulla loricarum galearumve tegmina (erant),

Tac. A. 12, 35:

pecuniam ac dona majora apud Romanos (esse),

id. H. 4, 76:

minorem esse apud victos animum,

id. ib. 3, 1;

2, 75: quando quidem est apud te virtuti honos,

Liv. 2, 1, 15: Phoebo sua semper apud me Munera sunt, Phoebus has his gifts with me, i. e. I have his gifts for Phoebus, Verg. E. 3, 62; so Hor. C. 3, 29, 5:

apud te est fons vitae,

Vulg. Psa. 35, 10:

apud Dominum (est) misericordia,

ib. ib. 129, 7.—

Est aliquid apud aliquem also simply denotes that something is in one's hands, in his power, at his disposal:

erat ei apud me pauxillulum Nummorum,

Ter. Phorm. 1, 1, 3:

negasse habere se (phaleras): apud alium quoque eas habuisse depositas,

Cic. Verr. 4, 29:

multa (signa) deposita apud amicos,

id. ib. 4, 36:

apud quem inventus est scyphus,

Vulg. Gen. 44, 16; ib. [p. 147] Exod. 22, 4; ib. Deut. 24, 12.—So also of persons:

te pix atra agitet apud carnuficem,

in the hands of, Plaut. Capt. 3, 4, 65:

qui (obsides) apud eum sint,

Caes. B. G. 1, 31; 1, 33.—

Apud aliquem = alicui, the dat. of indir. obj.:

remanet gloria apud me, Att., Trag. Rel. p. 194 Rib.: nihil apud Siculum, nihil apud civem Romanum tota in Sicilia reliquisse,

Cic. Verr. 4, 2:

si (cura rei publicae) apud Othonem relinqueretur,

Tac. H. 1, 13; 1, 20:

qui judicia manere apud ordinem Senatorium volunt,

Cic. Div. in Caecil. 8:

neque praemia caedis apud interfectorem mansura,

Tac. H. 2, 70; id. A. 15, 7:

fidens apud aliquem obligare,

Dig. 16, 1, 27.—So rarely with adjj.:

Essetne apud te is servos acceptissimus?

Plaut. Capt. 3, 5, 56:

non dicam amicum tuum, quod apud homines carissimum est,

Cic. Verr. 2, 110:

apud publicanos gratiosus fuisti,

id. ib. 2, 169; 4, 38; id. Fl. 76; id. Lig. 31: Apud homines hoc impossibile est;

apud Deum autem omnia possibilia sunt,

Vulg. Matt. 19, 26; ib. Marc. 10, 27.

Transf. In designations of place,

At, near, about, around, before (esp. freq. in the post-Aug. histt.) = ad, prope, circum, ante: tibi servi multi apud mensam adstant, Naev. ap. Prisc. p. 893 P. (Com. Rel. p. 10 Rib.):

verecundari neminem apud mensam decet,

Plaut. Trin. 2, 4, 77:

Quid apud hasce aedis negotii est tibi?

id. Am. 1, 1, 194:

Quid illisce homines quaerunt apud aedis meas?

id. Most. 4, 2, 26; id. Trin. 4, 2, 25: apud ignem adsidere, Turp. ap. Non. p. 522, 26 (Com. Rel. p. 100 Rib.); Sisenn. ap. Non. p. 86, 16:

navem is fregit apud Andrum insulam,

Ter. And. 1, 3, 17:

apud Tenedum pugna illa navalis,

Cic. Arch. 21:

ut apud Salamina classem suam constituerent,

Nep. Them. 3, 4:

apud oppidum morati,

Caes. B. G. 2, 7:

agri in Hispania apud Karthaginem Novam,

Cic. Agr. 1, 5:

bellatum apud Actium,

Tac. H. 1, 1; 1, 72; 3, 76:

Pugnabant alii tardis apud Ilion armis,

Ov. R. Am. 163:

morabatur in castris apud Galgalam,

Vulg. Jos. 10, 6:

quidquid apud durae cessatum est moenia Trojae,

Verg. A. 11, 288:

apud vetustam turrem, Att., Trag. Rel. p. 189 Rib.: apud castellum consedisse,

Tac. A. 4, 25:

Vitellianos, sua quemque apud signa, componunt,

id. H. 3, 35:

apud vexillum tendentes,

id. A. 1, 17:

trepidatur apud naves,

id. H. 2, 15:

hostis est non apud Anienem, sed in urbe,

Cic. Mur. 84; id. Fam. 2, 10, 5:

quam detraxerat apud rapidum Simoenta sub Ilio alto,

Verg. A. 5, 261:

apud abunaantem amnem et rapidas undas Inachi, Att., Trag. Rel. p. 175 Rib.: apud gelidi flumina Hebri,

Verg. A. 12, 331:

octo apud Rhenum legiones,

Tac. A. 1, 3:

apud ripam Rheni,

id. ib. 2, 83:

probavi te apud Aquam Contradictionis,

Vulg. Psa. 80, 8:

repertus apud fretum Siciliae,

Tac. A. 6, 14:

propitiata Juno apud proximum mare,

id. ib. 15, 44:

apud promunturium Miseni consedit in villa,

id. ib. 6, 50:

Ut aput nivem et ferarum gelida stabula forem, for in nive etc.,

Cat. 63, 53 Mull.:

apud altaria deum pepigere,

before, Tac. A. 11, 9:

decernuntur supplicationes apud omnia pulvinaria,

id. ib. 14, 12 (cf.:

unum diem circa omnia pulvinaria supplicatio fuit,

Liv. 41, 9):

apud Caesaris effigiem procubuit,

Tac. A. 12, 17; 13, 23:

quartum apud lapidem substiterat,

id. ib. 15, 60:

laudavit ipse apud rostra (for pro rostris),

Tac. A. 16, 6; so, apud forum (cf.: ad forum under ad, I. A. 3., and in Gr. Sophocl. Trach. 371, pros mesêi agorai;

on the other hand,

id. ib. 423, en mesêi agorai; id. ib. 524, têlaugei par ochthôi): Quidam apud forum mihi vendidit, Pomp., Com. Rel. p. 250 Rib.: Ch. Qui scis? By. Apud forum modo e Davo audivi, Ter. And. 2, 1, 2; 1, 5, 18:

Capuae multa apud forum aedificia de caelo tacta,

Liv. 41, 9 (Weissenb., in foro):

quod (templum) apud forum holitorium C. Duilius struxerat,

Tac. A. 2, 49.—

At, in = in with abl. or gen. or abl. of place: CONSVLES SENATVM CONSOLVERVNT N. OCTOB. APVD AEDEM DVELONAI, S. C. de Bacch. I.; so,

ejus statuam majores apud aedem matris deum consecravisse,

Tac. A. 4, 64:

apud villam est,

Ter. Ad. 4, 1, 1; so Cic. Verr. 4, 22, 48:

Eum argentum sumpsisse apud Thebas ab danista fenore,

Plaut. Ep. 2, 2, 67:

deponere apud Solos in delubro pecuniam,

Cic. Leg. 2, 16, 40:

ut rationes apud duas civitates possim relinquere,

id. Att. 6, 7, 2: qui mense Aprili apud Baias essent, id. Fragm. B. 13, 4, 1 B. and K.;

13, 4, 4 iid.: seditio militum coepta apud Sucronem,

Liv. 28, 29:

donum apud Antium statuitur,

Tac. A. 3, 71:

bellis civilibus Maecenatem equestris ordinis cunctis apud Romam atque Italiam praeposuit,

id. ib. 6, 11:

Titus in consecrando apud Memphim bove Apide diadema gestavit,

Suet. Tit. 5:

quod Judaeam praeterveniens apud Hierosolymam non supplicasset,

id. Aug. 93:

apud Mediolanum,

Lact. Mort. Persec. 48:

eum pugionem apud Capitolium consecravit,

Tac. A. 15, 74:

Equitum Romanorum locos sedilibus plebis anteposuit apud Circum,

id. ib. 15, 32:

quae (effigies) apud theatrum Pompei locaretur,

id. ib. 3, 72:

qui (rei) apud aerarium pependissent,

Suet. Dom. 9 Roth:

cujus (scientiae) apiscendae otium apud Rhodum magistrum Thrasullum habuit,

Tac. A. 6, 20; 4, 14; so Suet. Aug. 92; Eutr. 7, 13:

ut civitati Cibyraticae apud Asiam subveniretur,

Tac. A. 4, 13; 4, 18; 16, 15:

apud Pharsaliam,

Liv. Epit. 111:

apud Palaestinam,

Eutr. 7, 13:

qui erant apud Helladam,

Vulg. 1 Macc. 8, 9. —

Of time.

With words denoting time or occasion, in, at (rare):

apud saeclum prius,

Ter. Eun. 2, 2, 15:

aliquem apud judicium persequi,

at the trial, Cic. Verr. 4, 104.—

With words designating persons, with, among, in the time of:

hostis apud majores nostros is dicebatur, quem nunc etc.,

Cic. Off. 1, 12, 36:

fecerunt hoc multi apud majores nostros,

id. Verr. 2, 118; 5, 148:

Fuit eodem ex studio vir eruditus apud patres nostros,

id. Mur. 36; id. Off. 2, 24, 85; id. Lael. 2, 6:

Apud antiquos fuit Petron quidam, Cels. praef. 3, 9: aliam apud Fabricios, aliam apud Scipiones pecuniam (fuisse),

Tac. A. 2, 33.—

For ad with words implying motion (very rare):

APVT EVM PERVENIRE,

Inscr. Grut. 786, 5:

atque apud hunc eo vicinum,

Plaut. Mil. 2, 5, 70:

Bito apud aurificem,

Lucil. 30, 66 Mull.: apud legiones venit, Sall. Fragm. ap. Pomp. Commod. Don. p. 395 Lind.:

(naves) apud insulas longius sitas ejectae,

Tac. A. 2, 24:

qui apud Romanos de societate functus est legatione,

Vulg. 2 Macc. 4, 11.

(cf. ad, I. fin. b.)

It is sometimes placed after its subst.:

quae fiunt apud fabros, fictores, item alios apud,

Varr. L. L. 6, 78, p. 104 Mull.:

Is locus est Cumas aput,

Lucr. 6, 747 Lachm.:

montem apud Erycum,

Tac. A. 4, 43:

ripam apud Euphratis,

id. ib. 6, 31:

Misenum apud et Ravennam,

id. ib. 4, 5 (in Suet. Dom. 9 the editt. vary between aerarium apud and apud aerarium; the latter seems preferable, and is adopted by Oudend., Bremi, Baumg.-Crus., and Roth).—

It is sometimes placed between the subst. and adj.:

barbaras apud gentes,

Tac. A. 2, 88, 3, 26; 15, 60:

non modo Graecis in urbibus, sed Romana apud templa,

id. ib. 14, 14.—

Twice in Verg. it stands before the secondary adjunct of its subst.:

apud durae moenia Trojae, A. 11, 288: apud gelidi flumina Hebri,

ib. 12, 331. Apud is never found in compound words. V. more on this word in Hand, Turs. I. pp. 405-416.

ăd-ĭgo, ēgi, actum, 3, v. a. [ago] (adaxint = adegerint, Plaut. Aul. 1, 1, 11; Non. 75, 5; cf. adaxi for adegi), to drive, bring, or take a person or thing to a place (syn.: appello, adduco, affero).—Constr. usu. with ad, but also with acc., dat., in or local adv.

Lit., of cattle (cf. ago, I.:

abigo, abigeus, etc.): quis has huc ovīs adegit?

Plaut. Bacch. 5, 2, 3:

lactantes vitulos ad matres,

Varr. R. R. 2, 5, 16:

pecore e longinquioribus vicis adacto,

Caes. B. G. 7, 17:

equos per publicum,

Suet. Galb. 19. —Of persons:

mox noctu te adiget horsum insomnia,

Ter. Eun. 2, 1, 13:

aliquem fulmine ad umbras,

Verg. A. 4, 25:

quis deus Italiam vos adegit?

id. ib. 9, 601.—Hence: adigere aliquem arbitrum (ad arbitrum), to compel one to come before an arbiter (like adigere (ad) jus jurandum; v. infra):

finibus regundis adigere arbitrum non possis,

Cic. Top. 10, 43; so id. Off. 3, 16, 66; id. Rosc. Com. 9, 25.—Of things:

classem e Ponto Byzantium adigi jusserat,

Tac. H. 2, 83:

ceteras navium per fossas,

id. A. 11, 18, and absol.:

dum adiguntur naves, i. e. in mare impelluntur,

id. Ann. 2, 7:

tigna fistucis,

to drive in by rammers, Caes. B. G. 4, 17.—Esp. often of weapons, to drive home, plunge, thrust, to send to a place:

ut felum adigi non posset,

Caes. B. G. 3, 51; cf. id. B. G. 4, 23; so Verg. A. 9, 431; Ov. M. 6, 271:

hastae ardentes adactae,

Tac. H. 4, 23:

ferrum jugulo,

Suet. Ner. 49: cf. Liv. 27, 49:

per obscena ferrum,

Suet. Calig. 58:

ferrum in viscera,

Sil. 7, 626.— And from the weapons transf. to the wound, to inflict (in the poets and Tac.):

alte vulnus adactum,

Verg. A. 10, 850:

ubi vulnus Varo adactum,

Tac. A. 1, 61:

vulnus per galeam adegit,

id. ib. 6, 35.

Fig.

To drive, urge, or bring one to a situation, to a state of mind, or to an act (esp. against his will):

tu, homo, adigis me ad insaniam,

Ter. Ad. 1, 2, 31:

adigit ita Postumia,

Cic. Att. 10, 9:

acri cupidine adigi,

Tac. A. 15, 33:

ad mortem,

id. ib. 12, 22.— Poet. with the subj. without ut:

quae vis vim mihi afferam ipsa adigit,

Plaut. Rud. 3, 3, 19.—With the inf.: vertere morsus exiguam in Cererem penuria adegit edendi, Verg. A. 7, 114; cf. 6, 696; so Ov. Am. 3, 6, 3; Sil. 2, 472; Stat. Th. 4, 531.—

So also: tres liburnicas adactis per vim gubernatoribus ascendere,

Tac. Agr. 28; so id. A. 4, 45; 11, 10; id. H. 4, 15.—

Adigere aliquem ad jus jurandum, jus jurandum, or jure jurando, or sacramento (abl.), t. t., to put one on oath, to cause one to take oath, to swear one (from the time of Livy oftener with abl.; so Tac.. Just., Flor.; cf. on this point Cortius ad Sall. C. 22; Held ad Caes. B. C. 1, 76; Herz. ad Caes. B. G. 7, 67; Rudd. II. p. 328, no. 16):

omnibus jus jurandum adactis,

Caes. B. G. 7, 67:

cum ad jus jurandum populares sceleris sui adigeret,

Sall. C. 22:

provinciam omnem in sua et Pompeii verba jus jurandum adigebat,

Caes. B. C. 2, 18:

censores ita jus jurandum adigebant,

Liv. 43, 15 fin.; so Gell. 4, 20; 7, 18:

populum jure jurando adegit,

Liv. 2, 1:

omnibus junioribus jure jurando adactis,

id. 6, 33; so 6, 38; 7, 9, 11 al.; Tac. H. 1, 55; ib. 76; Just. 22, 4, 5; 8, 4, 11; Flor. 3, 1, 13.—Hence ellipt.: in verba adigere, for in verba jus jurandum adigere in Tac. and Suet. (cf. the passage cited above, Caes. B. C. 2, 18):

neque se neque quemquam Batavum in verba Galliarum adegit,

Tac. H. 4, 61:

provincia Narbon. in verba Vitellii adacta,

id. ib. 2, 14; so 4, 59; Suet. Vesp. 6.— And finally quite absol.: adigere (sc. jure jurando, sacramento), to bind by an oath:

magno cum assensu auditus... universos adigit,

Tac. H. 4, 15.—

Poet. = subigere, to subject:

bisque jugo Rhenum, bis adactum legibus Istrum,

Stat. Th. 1, 19:

in faciem prorae pinus adacta novae,

brought into the form of a ship, Prop. 4, 22, 14.

B. C. 2, 1: mare quod adigit ad ostium Rhodani, we have a false reading, for which Nipperdey restored adjacet.

ardĕo, rsi, rsum, 2, v.n. ( perf. subj. ARDVERINT, Inscr. Fratr. Arval., of the time of the emperor Alexander Severus, in Inscr. Orell. 961) [cf. Sanscr. ghar = to shine. Sonne foll. by Curt.], to take fire, to kindle; hence,

Lit., to be on fire, to burn, blaze (syn.:

ardesco, exardeo, flagro, incendor, uror): Nam multis succensa locis ardent sola terrae,

for the soil is on fire in different places, Lucr. 2, 592:

tecta ardentia,

id. 3, 1064: Ultimus ardebit, quem etc., i. e. His home will burn last, whom etc., Juv. 3, 201:

ardente domo,

Tac. A. 15, 50 fin.:

radii ardentes,

Lucr. 6, 618: circumstant cum ardentibus taedis, Enn. ap. Cic. Ac. 2, 28, 89 (Trag. v. 51 Vahl.):

caput arsisse Servio Tullio dormienti,

Cic. Div. 1, 53, 121:

vis ardens fulminis,

Lucr. 6, 145:

Praeneste ardentes lapides caelo decidisse,

Liv. 22, 1:

rogum parari Vidit et arsuros supremis ignibus artus,

Ov. M. 2, 620; 2, 245; 14, 747:

arsurae comae,

Verg. A. 11, 77:

videbat quod rubus arderet,

Vulg. Exod. 3, 2; ib. Deut. 5, 23; ib. Joan. 15, 6.—

Trop.

Of the eyes, to flash, glow, sparkle, shine (syn.:

fulgeo, inardesco, mico): ardent oculi,

Plaut. Capt. 3, 4, 62; Cic. Verr. 2, 4, 66; 2, 5, 62; cf.:

oculi ejus (erant) ut lampas ardens,

Vulg. Dan. 10, 6.—

Poet., transf. to color, to sparkle, glisten, glitter, dazzle:

Tyrio ardebat murice laena,

Verg. A. 4, 262:

campi armis sublimibus ardent,

id. ib. 11, 602. —

In gen., of any passionate emotion [p. 156] or excitement, to burn, glow, be inflamed, usu. with abl. (dolore, irā, studio, invidiā, etc.), but often without an abl.; to be strongly affected, esp. with love; to be inflamed, burn, glow, to blaze, be on fire, be consumed, etc. (syn.: ardesco, exardeo, furo).

With abl.:

quippe patentia cum totiens ardentia morbis Lumina versarent oculorum, expertia somno,

they rolled around the open eyeballs glowing with heat, Lucr. 6, 1180:

In fluvios partim gelidos ardentia morbo Membra dabant,

their limbs burning with the heat of fever, id. 6, 1172:

ardere flagitio,

Plaut. Cas. 5, 3, 1:

amore,

Ter. Eun. 1. 1, 27; Cic. Verr. 2, 2, 47:

iracundiā,

Ter. Ad. 3, 2, 12:

curā,

Varr. R. R. 3, 17, 9:

dolore et irā,

Cic. Att. 2, 19:

cupiditate,

id. Pis. 24:

studio et amore,

id. ad Q. Fr. 1, 2:

desiderio,

id. Mil. 15; id. Tusc. 4, 17, 37:

podagrae doloribus,

to be tormented with, id. Fin. 5, 31, 94:

furore,

Liv. 2, 29 fin. et saep.:

cum arderet Syria bello,

Cic. Att. 5, 6; id. Fam. 4, 1; Liv. 28, 24 fin. al.—

Without an abl.:

ipse ardere videris,

Cic. de Or. 2, 45, 188 (incensus esse, B. and K.); cf. Quint. 11, 3, 145:

omnium animi ad ulciscendum ardebant,

were fired, eager, Caes. B. G. 6, 34:

Ardet,

Ov. M. 6, 609:

ultro implacabilis ardet,

Verg. A. 12, 3:

ardet in arma,

id. ib. 12, 71; so,

in caedem,

Tac. H. 1, 43.— Poet. with inf. as object (cf. infra), to desire ardently to do a thing:

ruere ardet utroque,

Ov. M. 5, 166:

Ardet abire fugā dulcīsque relinquere terras,

Verg. A. 4, 281; 11, 895; Val. Fl. 6, 45.—Esp., to burn with love (syn. uror):

ex aequo captis ardebant mentibus ambo,

Ov. M. 4, 62:

deus arsit in illā,

id. ib. 8, 50 (cf.:

laborantes in uno Penelopen vitreamque Circen,

Hor. C. 1, 17, 19):

arsit Virgine raptā,

Hor. C. 2, 4, 7; cf. id. ib. 3, 9, 6; and with acc. of the object loved (as supra, in constr. with the inf.): formosum pastor Corydon ardebat Alexin, Corydon had a burning passion for, etc., Verg. E. 2, 1:

comptos arsit adulteri Crines,

Hor. C. 4, 9, 13:

delphini pueros miris et humanis modis arserunt,

Gell. 6, 8; cf. Arusian. Mess. p. 209 Lind.

arsus, roasted, Plin. Val. 2, 9.— ardens, entis, P. a., prop. on fire, burning; hence, glowing, fiery, ardent, hot, etc., lit. and trop.

Lit.: sol ardentissimus, Tubero ap. Gell. 6, 4, 3:

ardentissimum tempus,

Plin. 2, 47, 47, § 123:

Austri ardentes,

id. 12, 19, 42, § 93:

quinta (zona) est ardentior illis,

hotter, Ov. M. 1, 46:

ardens Africa,

Luc. 9, 729.—

Trop.

Of the eyes:

oculi,

glowing, Verg. G. 4, 451.—

Of color:

ardentissimus color,

Plin. 21, 4, 10, § 16:

apes ardentes auro,

glowing, glittering as with gold, Verg. G. 4, 99; so id. A. 10, 262.—

Of wounds, burning, smarting:

ardenti morsu premere dolorem,

with burning bite, Lucr. 3, 663.—

Of wine, strong, fiery:

ardentis Falerni Pocula,

Hor. C. 2, 11, 19; cf. Mart. 9, 7, 45.—

Of passion or strong feeling, burning, glowing, eager, impatient, ardent:

avaritia ardens,

Cic. Fin. 3, 11, 36:

mortem ardentiore studio petere,

id. ib. 2, 19, 61:

ardentes in eum litteras ad me misit,

id. Att. 14, 10 fin.:

ardentissimus dux,

Flor. 4, 2, 42; 1, 8, 2:

ardentissimus amor,

Vulg. 3, Reg. 11, 2:

studia,

Ov. M. 1, 199:

Nonne cor nostrum ardens erat in nobis,

Vulg. Luc. 24, 32:

furor,

ib. Isa. 30, 27:

miserere ardentis (sc. amore),

Ov. M. 14, 691.— Poet. with gen.:

ardens caedis,

Stat. Th. 1, 662.—In Cic. freq. of passionate, excited discourse:

nec umquam is qui audiret, incenderetur, nisi ardens ad eum perveniret oratio,

Cic. Or. 38, 132:

verbum,

id. ib. 8, 27 (cf. id. Brut. 24 fin.):

nisi ipse (orator) inflammatus ad eam (mentem) et ardens accesserit,

id. de Or. 2, 45, 190:

orator gravis, acer, ardens,

id. Or. 28, 99 al. — Adv. ardenter, only trop., in a burning, fiery, eager, passionate manner, ardently, eagerly, passionately:

ardenter aliquid cupere,

Cic. Tusc. 4, 17, 39; Plin. Ep. 2, 7, 6.— Comp.:

ardentius sitire,

to have a more burning thirst, Cic. Tusc. 5, 6, 16:

ardentius diligere,

Plin. Ep. 7, 20, 7, id. Pan. 85, 7:

ardentius amare,

Suet. Calig. 25.— Sup.:

ardentissime diligere,

Plin. Ep. 6, 4, 3; Suet. Dom. 22.